1.10: Het bieden van een reflectieruimte om te komen tot transformatie
Transformaties van bewustzijn vinden plaats op momenten dat er reflectie plaatsvindt naar een hoger gelegen niveau zoals eerder beschreven. Als reflectie plaatsvindt naar een hoger gelegen niveau (Bateson en Dilts) betekent het dat de deelnemer -naast het feit dat reflecties op vaardigheden plaatsvinden- tevens kan reflecteren op inzichten of overtuigingen. De betekenisgeving van de ervaring en de internalisering vindt op meerdere niveaus plaats.
Ervaringen spelen zich naast het cognitieve niveau ook af op het lichamelijke en zintuigelijk niveau, daarmee is inzicht ook een proces van bewustwording van zintuigelijk opgeslagen ervaringen.
- Als beelden en vermoedens betekenis krijgen
- Als een persoonlijke bevinding een nieuw inzicht oplevert
- Als er sprake is van reflecties over meerdere gebieden
- Als een ervaring zowel op zintuiglijk niveau, op ruimtelijk niveau en relationeel niveau plaatsvindt
- Als voorheen ongrijpbare ideeën herkenbaar worden en betekenis krijgen
Als beelden en vermoedens betekenis krijgen wordt een gegeven dat voorheen fysiek, sensorisch, iconisch, auditief ervaren werd verbonden aan woorden of andere uitdrukkingsmiddelen. Als een persoonlijke bevinding een nieuw inzicht oplevert betekent het dat de deelnemer in staat is gebruikelijke denk- en handelingspatronen los te laten en zich open te stellen voor een andere betekenisverlening, andere ervaringen en andere acties.
Als er sprake is van reflecties over meerdere gebieden of thema’s is het leren en denken gericht op de deelnemer als persoon, als de deelnemer als onderdeel van zijn context en als onderdeel van een groter geheel. Als een ervaring zowel op zintuiglijk niveau, op ruimtelijk niveau en interactioneel niveau plaatsvindt worden meerdere dimensies van de deelnemer benut. Als voorheen ongrijpbare ideeën herkenbaar worden en betekenis krijgen vindt vaststelling en verankering plaats.
Onderzoeksruimte
Het vermogen van de begeleider om de deelnemer, met zijn context, te kunnen verstaan is van belang in het bieden van een transformatieruimte. Naast het bieden van structuur en een wederkerigheid in het verstaan is een ruimte waarin gedachten, gevoelens, associaties, beelden, ideeën, inzichten, spiegels, herkenning en vermoedens neergelegd kunnen worden. Dit is wat Kessels beschrijft met de onderzoeksruimte. Een speelruimte waar transformatie plaats kan vinden. Een ruimte waar je mag experimenteren, ervaren en beschouwen met als doel te komen tot nieuwe inzichten, tot integratie of tot synergie.
In intervisie, supervisie en coaching is het werken met symbolisch materiaal ondersteunend hierin.